دستگاه کوچک کننده بینی آیدان کم‌خوني مگالوبلاستيک در کمين گياهخواران
چند روز پيش در يک مهماني دوستانه، متوجه شدم 3 نفر از دوستانم، رژيم گياهخواري دارند...
البته رژيم‌هاي هر کدام از آنها با ديگري متفاوت بود؛ مثلا يکي فقط گوشت قرمز و سفيد نمي‌خورد، ديگري لب به دوغ، ماست و غذاهاي حاوي تخم‌مرغ هم نمي‌زد و از همه اينها افراطي‌تر، دوستي بود که ژله را هم به‌خاطر منشأ حيواني داشتن مصرف نمي‌کرد.در «سفره سالم» اين هفته، با دکتر سعيد حسيني، متخصص تغذيه و استاد دانشگاه علوم‌پزشکي تهران گفت‌وگو كرده‌ايم تا ببينيم که خوب و بد رژيم‌هاي گياهخواري مختلف چيست و افرادي که چنين رژيم‌هايي دارند، بايد چه نکته‌هايي را در نظر بگيرند.
سلامت: اولين مشکلي که رژيم‌هاي گياهخواري برايمان ايجاد مي‌کنند، چيست؟
اولين مشکلي که براي گياهخوار به وجود مي‌آيد، کاهش دريافت يکي از منابع خوب پروتئين که همان پروتئين‌هاي حيواني باشد، است. البته افراد گياهخواري که فقط گوشت‌ها را از برنامه غذايي خود حذف مي‌کنند اما تخم‌مرغ و لبنيات مي‌خورند، مشکل چنداني از نظر دريافت پروتئين‌هاي حيواني نخواهند داشت و بيشترين آسيب، متوجه گروهي مي‌شود که تمام منابع حيواني را از برنامه غذايي خود حذف مي‌کنند.
سلامت: مگر منابع گياهي نمي‌توانند پروتئين مورد نياز بدنمان را تامين کنند؟
منابع گياهي هم مي‌توانند بخشي از پروتئين موردنياز بدن را تامين کنند اما کيفيت پروتئين‌هاي گياهي و حيواني باهم متفاوت است و انواع حيواني آن کيفيت بالاتري دارد. به‌طور کلي، پروتئين‌ها براي تامين اسيدهاي آمينه مورد نياز بدن، لازم و ضروري هستند. بخشي از اسيدهاي آمينه ضروري در بدن ساخته نمي‌شوند و بايد از طريق مصرف خوراکي‌ها وارد بدن شوند و بخشي ديگر از اين اسيدهاي‌آمينه با دريافت پروتئين کافي در بدن ساخته مي‌شوند. زماني آمينواسيدها به‌صورت کامل در بدن ساخته مي‌شوند که هم منابع گياهي و هم منابع حيواني پروتئين‌ها را مصرف کنيم. اگر بخواهيم با رژيم‌هاي گياهخواري مطلق، پروتئين مورد نياز بدن را فقط از طريق گياهان به دست بياوريم، به‌طور حتم در دريافت اسيدهاي آمينه دچار مشکل خواهيم‌شد مگر اينکه رژيم غذايي با دقت بسيار زياد، تنظيم و برنامه‌ريزي شود.
سلامت: مهم‌ترين عارضه‌هاي ناشي از کمبود دريافت پروتئين چيست؟
پروتئين‌ها مانند چربي‌ها و کربوهيدرات‌ها، جزو درشت‌مغذي‌ها محسوب مي‌شوند. کربوهيدرات‌ها و چربي‌ها، هم به عنوان منابع سوخت در بدن کاربرد دارند و هم در کارکرد ساختماني بدن، نقش ايفا مي‌کنند. کمبود پروتئين در بدن مي‌تواند باعث ايجاد اختلال در ساخت بافت عضلاني و توليد آنزيم‌ها و هورمون‌هاي بدن شود. به عبارت ساده‌تر، ساختار بدن افرادي که با سوءتغذيه ناشي از کمبود پروتئين مواجه هستند، دچار اشکال و اختلال مي‌شود.
سلامت: آيا درست است که بيشتر گياهخواران يا خام‌خواران با کمبود ويتامين‌هاي گروه B مواجه هستند؟
بله، معمولا بيشتر گياهخواران و خام‌خواران، با کمبود ويتامين‌هاي گروه B، به‌خصوص ويتامين B12 و عوارض ناشي از آن مواجه‌اند، به همين دليل در بيشتر موارد، مجبور به استفاده از مکمل‌هاي گروه B و ويتامين B12 مي‌شوند.
سلامت: درباره عوارض کمبود ويتامين‌هاي گروه B در بدن هم مي‌گوييد؟
يکي از مهم‌ترين عوارض کمبود ويتامين B12، افزايش خطر ابتلا به نوعي کم‌خوني به نام کم‌خوني مگالوبلاستيک است. از طرف ديگر، کاهش دريافت ويتامين‌هاي گروه B، باعث کاهش سوخت‌وساز کربوهيدرات (قند) هم مي‌شود و نقشي هم در ريزش مو دارد بنابراين افرادي که رژيم‌هاي گياهخواري مطلق دارند و زيرنظر متخصص هم نيستند، در معرض کم‌خوني‌اند.
سلامت: آيا ممکن است پيروي از رژيم‌هاي گياهخواري به برخي بيماران براي بهبود شرايطشان توصيه شود؟
برخي افراد، مبتلا به چربي يا کلسترول خون بالا هستند و برخي هم از بيماري کبد چرب رنج مي‌برند. همان‌طور که مي‌دانيد، پروتئين‌هاي حيواني مانند انواع گوشت‌ها (به‌خصوص گوشت‌هاي قرمز)، حاوي چربي‌هاي اشباع هستند. از طرفي، بدن ما براي دريافت چربي‌هاي اشباع با محدوديت‌هايي مواجه است. مثلا مي‌توانيم فقط 7 تا 10 درصد از انرژي مورد نياز روزانه خود را از طريق مصرف چربي‌هاي اشباع که بيشتر در منابع حيواني وجود دارند، تامين کنيم. علاوه بر اين، از آنجا که معمولا در مصرف گوشت‌ها، به‌دليل لذيذ بودنشان، افراط مي‌شود، افراد مبتلا به کبد چرب يا چربي و کلسترول خون بالا مي‌توانند تا زمان بهبود و کنترل بيماري، از رژيم‌هاي گياهخواري پيروي کنند. با اين حال، رژيم گياهخواري در هر شرايطي بايد زير نظر متخصص تغذيه برنامه‌ريزي شود و افراد بيمار هم بايد بعد از کنترل بيماري خود و گنجاندن دوباره منابع پروتئين حيواني در برنامه غذايي‌شان، در مصرف آنها حد تعادل را رعايت کنند.
سلامت: توصيه‌تان به افرادي که به‌دليل اعتقادهاي شخصي و نه براي حفظ سلامت، به رژيم‌هاي گياهخواري روي مي‌آورند؟
برخي افراد براي سالم‌تر بودن رژيم‌هاي گياهخواري، به آنها روي نمي‌آورند بلکه بر اين باورند که حيوانات هم موجودات زنده‌اي هستند که ما نبايد براي رفع گرسنگي، آنها را بکشيم و بخوريم و مثلا از شير يا گوشت آنها استفاده کنيم. چنين افرادي با خوردن گوشت و محصولات دامي، دچار رنجش خاطر مي‌شوند و بار رواني سنگيني به دوششان مي‌افتد. اگر اين گروه از افراد، با حذف غذاهاي دامي از برنامه غذايي خود دچار آرامش خاطر مي‌شوند و از آسيب‌هاي رواني دور مي‌مانند، اشکالي ندارد که گوشت و فرآورده‌هاي دامي نخورند اما بايد تحت‌نظر متخصص تغذيه باشند تا جسمشان هم آسيب نبيند.
سلامت: حرف آخر؟
توصيه ما به تمام افراد چاق و لاغر، سالم يا بيمار اين است که خودسرانه و به‌خاطر پيروي از مد، به رژيم‌هاي گياهخواري، مخصوصا خام‌خواري، روي نياورند. افرادي که مي‌خواهند درست غذا بخورند و الگوهاي غذايي خود را اصلاح کنند، بايد تمام گروه‌هاي غذايي را در برنامه روزانه خود داشته باشند و در کنار پروتئين‌هاي گياهي، پروتئين‌هاي حيواني را هم در حجم متناسب و متعادلي مصرف کنند. در نهايت، بهتر است بدانيد که پرهيز از هرگونه افراط و تفريط و حفظ تعادل، تناسب و تنوع در برنامه غذايي، رمز سلامت همه ماست.
کوچک کردن بینی با تزریق ژل